Кендегі мыстың мөлшерін анықтау
Түсті металл кендерін және оларды байыту өнімдерін талдау кезінде алдымен мыналар анықталады:
- Кен құрамындағы негізгі металдар.
- Тау жыныстары компоненттері (шлак түзетін компоненттер).
- Сілтілік металдар.
- Күкірт, кейде басқа металлоидтар.
Мыс, руданың басқа компоненттері сияқты, элементтердің химиялық және физикалық қасиеттерімен де анықталатын кең ауқымды әдістермен анықталады. Әрбір әдістің өзіндік артықшылықтары бар және кеннің табиғатының негізгі аспектілері, сынама, кенді әрі қарай өңдеу және алынған мәліметтер негізінде таңдалады.
Химиялық әдістер концентрацияларды дәл анықтау үшін химиялық реакция қарқындылығын және әрбір элементке тән басқа химиялық параметрлерді пайдалануға негізделген. Дегенмен, бұл әдістер өте ұзақ мерзімді және көп еңбекті қажет етеді, бұл жедел ақпарат алуға мүмкіндік бермейді (үлкен уақытты кешіктірулерсіз). Бірақ бұл бұл әдістер ақыр соңында ұмытылады дегенді білдірмейді, өйткені кейінгі жылдамырақ әдістер оларды «өнеркәсіптік және ғылыми аренадан» ығыстырады. Бұл, ең алдымен, жылдамырақ әдістер, негізінен, белгілі бір дәрежеде осы технологиялардың ұрпақтары бола отырып, дәлірек және көп еңбекті қажет ететін әдістермен алынған деректерге негізделгенімен байланысты.
Мысты кеннен алудың бірнеше типтік әдістерін қарастырайық.
1) Мысты натрий тиосульфатымен бөлу. Бұл реакция схемаға сәйкес жүреді
2Cu 2 + + 2S 2 O 3 2- ->Cu 2 S + 3SO 2
III және II аналитикалық топтағы металдар қышқыл ортада натрий тиосульфатымен тұнбаға түспейді.
2) Мыстың күкіртсутекпен бөлінуі
Cu2 + + CdS=CuS + Cd2 +
Бұл реакция солдан оңға қарай сандық түрде жүреді.
3) Натрий сульфидімен мысты алу сульфид натриймен сульфотұздар түзетін V аналитикалық топтың металдарынан (мышьяк, сурьма және қалайы) мысты (сонымен қатар қорғасын, кадмий, сынап, күміс) бөлу үшін қолданылады.
4) Йодометриялық әдіс өнеркәсіптік зертханаларда өте кең таралған, ол электролиттік әдіс сияқты дәл нәтиже береді. Бұл әдіс калий йодидімен екі валентті мысты бір валентті түрге келтіру реакциясына негізделген.
2Cu 2+ + 4J <- -> Cu 2 J 2 + J 2
Физикалық әдістер кеннің беткі қабаттарын әртүрлі сәулелену түрлерімен қоздыруға негізделген, атап айтқанда: рентгендік, оптикалық, лазерлік, нейтрондық және т.б., ал физикалық әдістерге әртүрлі магниттік және электролиттік әдістер де жатады.
Радиометриялық әдістердің ішінде рентгендік түтіктер мен көздерді пайдалануға негізделген құрылғылар ең көп тараған. Бұл құрылғылар рудадағы элементтер атомдарын қоздырады, олар өз кезегінде тән рентген сәулелерін шығару арқылы олардың қозуын жояды. Детектор 1-суретте көрсетілген спектрге ұқсас спектрді ала отырып, сипаттамалық сәулелерді тіркейді.
Бұл спектрді алу процесі қосымша әдебиеттерді зерттеуді қажет етеді, бірақ барлық дерлік детекторларда ол автоматты түрде жүзеге асырылады. Әрі қарай қозған элементтердің интенсивтілігі есептеліп, дәлірек әдістермен алынған бастапқы көрсетілген параметрлер бойынша калибрлеу жүргізіледі!!!. Бірінші жуықтауда кендегі элементтердің концентрациясы K i I i -ге пропорционал , мұндағы I i - элементтің қарқындылығы, мысалы Cu (E = 8,02 кеВ), K i - калибрлеу коэффициенті. Алынған калибрлеу кейіннен кәсіпорындарда кеніштен келетін кенді жылдам және жедел талдау ретінде пайдаланылады.
Бұл әдіс толық және әмбебап болып табылады, ол 0,05% -дан 90% -ға дейінгі концентрация диапазонында Са-дан U-ға дейінгі элементтердің құрамын анықтауға мүмкіндік беретін кен мен целлюлозаның ARP-1C ағындық анализаторын құруға негіз болды.
