Кенді шаймалау
Шаймалау процесі – кенді қатты материалдың бір немесе бірнеше компоненттерінің ерітіндісіне (әдетте сулы ерітіндіге) беру. Бөлшектердің үйкеліс күштерін пайдалануға, тығызырақ бөлшектердің тұнбасына түсуіне және т.б. негізделген флотациялық процестерде сілтісіздену негізгі рөл атқарады, өйткені бұл процестер сұйық ерітінділерде жүреді.
Шаймалау уран, алтын, мыс, мырыш, молибден, вольфрам, алюминий және басқа элементтерді өндіруде кеңінен қолданылады. Егер одан әрі байыту процестері, сондай-ақ сілтісіздендіру процесінің өзі талап етілсе, руда алдын ала кезеңдерінде ұнтақтауға және ұсақтауға жатады.
Шаймалау көбінесе бейорганикалық қышқылдардың (күкірт, тұз, азот) немесе сілтілердің (каустикалық сода, аммиак), сондай-ақ тұздардың (аммоний, цианидтер және т.б.) сулы ерітінділерін қолдану арқылы жүзеге асырылады. Еріткіш кеннің қасиеттеріне, ондағы белгілі элементтердің болуына, сондай-ақ соңғы өнімге қойылатын талаптарға байланысты таңдалғанын болжау оңай. Шаймалау кезеңдері көп жағдайда үш процестің болуымен бірге жүреді:
- Күрделі түзілу (алтынды цианидтеу кезінде немесе никель сульфидтерін аммиак ерітінділерімен өңдеу кезінде).
- Алмасу реакциясы (оксидтер мен карбонаттарды қышқыл ерітінділермен шаймалау кезінде)
- Тотығу-тотықсыздану реакциясы (электртеріс металдарды қышқылдармен шаймалау)
Сондай-ақ үш кезеңге бөлінеді: біріншіден, реактивтер қатты бетке беріледі, содан кейін химиялық реакциялар жүреді, содан кейін еритін реакция өнімдері ерітіндіге шығарылады. Біртекті ерітінділерді алу жылдамдығын жеделдету үшін механикалық, пневматикалық немесе пневмомеханикалық араластырғыш құрылғылармен (әртүрлі араластырғыштар мен аэролифттер) жабдықталған контейнерлер қолданылады.
Шаймалау кенді одан әрі байыту процестеріне дайындау үшін ғана емес, сонымен қатар жер қойнауында орналасқан кенді алу үшін де қолданылады. Бұл технология in-situ сілтілеу (ISL) деп аталады . Бұл әдісті қолданғанда кен орнында қалады және ол арқылы рудадан минералдарды шаймалау үшін сұйықтықтар айдалады. Дегенмен, әрбір кен орнын бұлай игеру мүмкін емес, өйткені кен денесі пайдаланылған сұйықтықтарды өткізетін болуы керек, яғни оның жер асты жынысы арқылы өтуіне кедергі болмауы керек, сонымен қатар руда денесі де сұйықтықтардың жұмыс істейтіндей орналасуы керек. кен массивінен алыс орналасқан жер асты суларын ластамау.
Бұл әдіс 1970 жылдардың ортасында КСРО мен АҚШ-та дербес әзірленіп, алғашқы кезеңдерінде рулонды кен орындарынан уран алу үшін пайдаланылды. Бұл әдістегі сілтісіздендіру процесінің өзі, атап айтқанда еріткіштерді таңдау тау жыныстарының пайда болуының геологиялық ерекшеліктерімен анықталады, мысалы, кен аймағында кальцийдің едәуір мөлшері болса, сілтілі (карбонатты) шаймалау әдісін қолдану керек. Бүгінгі күні ISL технологиясы жеткілікті түрде дамыған және кен орындарын игеруде бірқатар артықшылықтарға ие, өйткені ол бақыланатын, қауіпсіз және экологиялық қолайлы өндіру әдісі болып табылады.
Бұл әдіс натрий гидрокарбонаты немесе көмірқышқыл газы сияқты сілтілі сілтісіздендіру құралдарымен сілтілеуді қолдана отырып, Қазақстан мен Австралияда уран өндіруде кеңінен қолданылады.
